BAB 9

EKOSISTEM TERANCAM

AKTIVITI MANUSIA YANG MENGANCAM EKOSISTEM

1. Aktiviti manusia yang tidak terancang dan tidak diuruskan dengan betul boleh mengganggu keseimbangan persekitaran semula jadi dan merosakkan ekosistem.

Kesan aktiviti manusia terhadap ekosistem ditunjukkan dalam Jadual9.1.

Pencemaran         

Pencemaran adalah perubahan ciri fizikal, kimia atau biologi persekitaran semula jadi yang tidak dikehendaki disebabkan oleh aktiviti manusia.

Pencemaran udara

Jadual9.1 menyenaraikan pelbagai sumber bahan pencemar udara. 

2. Kesan kepada bangunan

         (a) Hujan asid mengkakis struktur logam bangunan dan jambatan

         (b) Jelaga dan habuk menghitamkan bangunan

3. Kesan kepada pertanian

(a)  Jerebu menghalang cahaya matahari daripada sampai ke permukaan Bumi, lalu menjejaskan fotosintesis

     (b) Stoma ditutup oleh habuk dan jelaga. lni menurunkan kadar fotosintesis.

  (c) Hujan asid memusnahkan tumbuhan dan mengurang­kan produktiviti       pertanian.

4 Kesan terhadap kesihatan manusia

Gas berasid dan asap menye­babkan penyakit respirasi seperti asma, bronkitis, kanser peparu, penyakit kuht, merengsakan mata, konjunktivitis.

5 Kesan terhadap haiwan, tumbuhan dan habitat

         (a) Sulfur dioksida dan nitrogen  dioksida menyebabkan hujan asid yang       melarut resap nutrien. Hal ini menyebabkan tanah menjadi tidak subur.

         (b) Hujan asid menyebabkan tanah berasid, memusnahkan daun lalu    menyebabkan turnbuhan mati.

         (c) Hujan asid merendahkan pH air, lalu menyebabkan organisma akuatik      mati.

         (d) Asap, jelaga dan habuk menyumbat hang stoma dan merendahkan          kadar foto­sintesis.

6 Kesan terhadap iklim

    (a) Menyebabkan jerebu yang mengurangkan daya peng­lihatan dan     membahayakan kesihatan.

    (b) Peningkatan karbon diok­sida dalam atmosfera memerangkap haba          untuk meningkatkan suhu Bumi dan menyebabkan kesan rumah hijau.

(b)  Ais di kutub menjadi cair dan menaikkan aras air laut yang        menyebabkan banjir dan perubahan iklim.

Pencemaran air

1. Pembuangan kumbahan dan sisa domestik yang tidak dirawat ke dalam sungai (najis, sampah sarap, detergen)

(a) Menggalakkanpertumbuhan bakteria dan menyebabkan penyakit

(b) Mengurangkan kepekatan oksigen dalam air disebabkan proses pereputan

(c) Sampah yang tidak terbiodegradasi menghalang cahaya matahari daripada sampai kepada tumbuhan akuatik, lalu mengancam kehidupan tumbuhan

akuatik

2. Pembuangan sisa industri (sisa organik dari kawasan pertanian, sisa kimia bertoksik dari kilang elektronik)

(a) Penguraian sisa organik mengurangkan kepekatan oksigen di dalam air

(b) Bahan kimia bertoksik yang tidak terbiodegradasi ber­kumpul di dalam badan melalui rantai makanan. lni boleh merosakkan organ, menyebabkan kanser dan mutasi

3. Pembuangan sisa pertanian (baja, tinja) yang mengandungi nitrat dan fosfat

(a) Kepekatan nitrat dan fosfat yang tinggi di dalam sungai atau kolam menyebabkan eutrofikasi 

b) Keperluan oksigen bio­kimia (B.O.D.)

     (i) B.O.D. adalah jumlah oksigen yang diambil oleh mikroorganisma yang     menguraikan sisa organik di dalam air.

         (ii) B.O.D. mengukur aras pencemaran air. 

(iii) Semakin tinggi nilai B.O.D., semakin rendah kepekatan oksigen ter­larut di dalam air.

(iv) Nilai B. O.D. air (aras pencemaran air) boleh ditentukan dalam ekspe­rim en dengan meng­gunakan larutan meti­lena biru.

4. Tumpahan minyak

(a) Tumpahan minyakdarikapal tangki minyak boleh mencemarkan air dan menye­babkan kematian haiwan akuatik di dalam laut.

(b) Tumpahan minyak juga mencemarkan pantai

PENCEMARAN TERMA

1. Pencemaran terma disebabkan pembebasan haba yang ber­lebihan ke persekitaran.

2. Sumber pencemaran terma adalah:

(a) Pembuangan air panas dari kilang, reaktor nuklear dan stesen jana kuasa 

(b) Bangunan bercermin yang memantulkan sinar matahari dari satu bangunan ke bangunan lain

Pencemaran bunyi

1. Pencemaran bunyi disebabkan oleh bunyi yang keterlaluan dalam persekitaran.

2. Pencemaran bunyi menyebabkan masalah pendengaran (pekak), kecederaan telinga, sakit kepala, gangguan emosi dan mental, tekanan darah tinggi.

KESAN RUMAH HIJAU DAN PENIPISAN LAPISAN OZON

1. Kesan rumah hijau disebabkan oleh haba yang diserap dan terperangkap dalam atmosfera oleh gas rumah hijau (sepeti karbon dioksida, metana, klorofluorokarbon, nitrogen oksida) dan menyebabkan per­tambahan suhu atmosfera.

2. Pertambahan suhu Bumi secara keseluruhannya menyebabkan pemanasan global.

3. Punca utama kesan rumah hijau adalah kepekatan karbon dioksida yang tinggi dalam atmosfera.

4. Aktiviti yang menyebabkan pertambahan kepekatan karbon dioksida adalah:

(a) Pembakaran bahan api di kilang

(b) Pembakaran hutan

(c) Penyahhutanan

(d) Pembakaran sampah secara terbuka

(e) Penggunaan klorofluoro­karbon (CFC)

(f) Kenderaan bermotor

 Rajah 9.3 menunjukkan bagaimana kesan rumah hijau berlaku. 

Kesan rumah hijau

1. Peningkatan aras laut. Ais mencair di kutub menyebabkan banjir.

2. Perubahan iklim. Suhu atmos­fera yang tinggi meningkatkan kadar penyejatan, menyebabkan kejadian kemarau clan banjir secara tiba-tiba. Perubahan arah angin menyebabkan taufan clan ribut berlaku dengan lebih kerap.

3. Penghasilan pertanian. Hasil tanaman dan ternakan berkurang disebabkan kemarau clan suhu tinggi yang melampau.

PENIPISAN LAPISAN OZON

1. Lapisan ozon di stratosfera menyerap sinar ultraungu dan menghalangnya daripada sampai ke permukaan Bumi.

2. Punca utama pemplsan ozon adalah disebabkan pertambahan penggunaan klorofluorokarbon (CFC) yang boleh menguraikan clan memusnahkan molekul ozon. Bahan pencemar lain yang boleh memusnahkan ozon adalah halon, gas klorin clan oksida nitrogen.

3. CFC digunakan secara meluas sebagai agen penyejuk di dalam peti sejuk, penyaman udara, tin aerosol, bekas makanan poli­stirena clan getah berbusa untuk membuat kusyen clan tilam.

4. Proses penipisan ozon oleh CFC 

(a) Sinar ultra ungu meme­cahkan molekul CFC (Rajah 9.4) di atmosfera. Satu atom klorin dibebaskan. 

(a)  Atom klorin yang sangat reaktif memecahkan mole­kul ozon kepacla klorin monoksida dan molekul oksigen (Rajah 9.5).

                 

(c) Atom oksigen bebas cli atmosfera memecahkan ikatan klorin monoksida. Satu atom klorin dibebaskan dan boleh memusnahkan lebih banyak molekul ozon.

                  

Kesan penipisan ozon

1. Terhadap persekitaran

(a) Menyebabkan kesan rumah hijau

(b) Mengubah iklim dan cuaca

(c) Menukar arah angin

2. Terhadap tumbuhan

(a) Memusnahkan sel-sel daun, stoma dan klorofil. Ini merenclahkan kadar foto­sintesis dan mengurangkan hasil tanaman.

(b) Memusnahkan organisma akuatik seperti fitoplankton dan mengganggu rantai makanan di dalam air.

3. Terhadap kesihatan manusia

(a) Menyebabkan kanser kulit

(b) Merosakkan penglihatan clan menyebabkan kataraks

(c) Melemahkan sistem k.eimunan manusia

4. Terhadap ekosistem    

(a) Memusnahkan plankton dalam rantai makanan dan mengganggu

keseimbangan ekosistem di dalam air

(b) Menjejaskan komponen abiotik dalam atmosfera dan menyebabkan ketakseim­bangan dalam pelbagai eko­sistem

KEPENTINGAN PENGURUSAN AKTIVITI PEMBANGUNAN DAN EKOSISTEM YANG BETUL

Pembangunan adalah penting:

(a) untuk memperbaiki kualiti kehidupan dan memenuhi keperluan populasi yang semakin bertambah

(b) untuk menjalankan pelbagai projek pembangunan

(i) Dalam pertanian

(ii) Dalam industri

DALAM PERTANIAN

1. Hutan dibersihkan untuk memperbaiki kualiti hidup bagi:

(a) menyediakan lebih banyak tempat tinggal

(b) menambah makanan

(c) menyediakan pengangkutan baik

2. Hutan dibersihkan untuk meningkatkan produktiviti hasil pertanian dengan menggunakan teknologi moden dalam pertanian.

DALAM INDUSTRI

1. Menarik pelabur asing untuk mempercepatkan kemajuan dalam sektor industri dan menyediakan pekerjaan.

2. Memperbaiki kualiti hidup di kawasan luar bandar dengan menyediakan kemudahan infra­struktur seperti projek rumah kos rendah, klinik, sekolah, jalan raya, bekalan elektrik dan air.

Kesan Peningkatan Populasi kepada Ekosistem

Projek pembangunan seperti penyahhutanan untuk menampung populasi yang semakin bertambah mendatangkan kesan sampingan terhadap ekosistem:

1. Kemusnahan habitat semula jadi tumbuhan dan haiwan yang menjejaskan rantai dan siratan makanan serta menyebabkan ketakseimbangan ekosistem.

2. Kepupusan tumbuhan dan haiwan.

3. Hakisan tanah yang menyebab­kan tanah menjadi tidak subur.

4. Pemanasan global dan pen­cemaran persekitaran disebabkan kekurangan pokok.

Langkah yang Diambil dalam Pengurusan Aktiviti Pembangunan dan Ekosistem untuk Memastikan Alam Semula Jadi yang Seimbang

1. Penguatkuasaan undang-undang Undang-undang dan peraturan digubal untuk memelihara dan melindungi persekitaran:

(a) Akta Kualiti Alam Sekitar 1974, 1985

(b) Akta Kilang dan Mesin 1967/1983

(c) Akta Racun Serangga 1974 (d) Akta Perhutanan Kebang­saan 1984

(e) Penilaian Kesan Alam Sekitar (ElA) memastikan semua projek pembangunan mesti diluluskan sebelum kerja pembinaan dimulakan. lni untuk memastikan kese­imbangan antara pengurusan persekitaran dengan projek pembangunan.

2. Menggunakan teknologi untuk mengatasi pencemaran

(a) Penggunaan bakteria peng­urai minyak untuk mem­bersihkan tumpahan minyak di laut

(b) Memasang cerobong kilang dengan alat khas untuk menapis partikel halus dan gas bertoksik

(c) Mengitar semula bahan buangan seperti kaca, logam, kertas, tin aluminium untuk melindungi persekitaran dan memulihara sumber semula jadi

(d) Menukar sisa organik kepada biogas seperti metana untuk digunakan sebagai sumber bahan api dengan meng­gunakan bakteria

(e) Loji rawatan menggunakan bakteria untuk menguraikan

(c) Elakkan membuang sampah dan sisa toksik ke dalam sungai

(d) Jabatan Perhutanan, Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara meme­lihara dan memulihara hutan yang merupakan habitat semula jadi tumbuhan dan haiwan.

5. Mengamalkan kawalan biologi

(a) Gunakan pemangsa semula jadi ntuk mengawal populasi perosak.

(b) Tidak menggunakan bahan kimia pertanian seperti pestisid. Maka, ini tidak akan mengganggu keseimbangan ekosistem atau mencemari persekitaran.

6. Menggunakan tenaga yang boleh diperbaharui

(a) Tenaga yang boleh diper­baharui tidak akan kehabisan dan tidak mencemarkan persekitaran 

b) Contoh tenaga yang boleh diperbaharui adalah:

(i) Tenaga solar

(ii) Tenaga angin

(iii) Tenaga ombak

(iv) Tenaga geoterma

(v) Tenaga biomas 

(c) Tenaga yang boleh diper­baharui boleh digunakan sebagai sumber tenaga alternatifbagi bahan api fosil yang merupakan tenaga yang tidak boleh diper­baharui

7. Penggunaan tenaga secara cekap Kecekapan penggunaan tenaga untuk mengelakkan pembaziran boleh dijalankan dengan cara berikut:

(a) Mengurangkan pembakaran arang batu, petroleum dan bahan api fosillain

(b) Memperbaiki kecekapan bahan api kenderaan dan mesin

(c) Menggunakan bahan api yang lebih bersih untuk mengurangkan bahan pencemar